Projektory multimedialne. Czy mogą zastąpić telewizor?

W ostatnich latach bardzo staniały duże telewizory, które mają przekątne ekranu ponad 60 cali. Według niektórych analityków i użytkowników pod dużym znakiem zapytania postawiło to przydatność projektorów multimedialnych, które kiedyś były jedynym rozwiązaniem dla osób chcących posiadać duży, wręcz kinowy obraz podczas wyświetlania ulubionych programów, filmów lub na przykład w trakcie firmowej prezentacji. Projektory multimedialne mają jednak ważną cechę, która wyróżnia je na tle innych urządzeń do wyświetlania obrazu – są stosunkowo małe, więc można je łatwo przenieść, „zabierając” obraz ze sobą.

O ile dużego 60 czy 70 calowego telewizora nie przeniesiemy tak łatwo z pomieszczenia do pomieszczenia, czy nie zabierzemy ze sobą na wakacje, tak projektor z łatwością spakujemy do plecaka i weźmiemy go w dowolne miejsce. Jedyne, co będzie nam potrzebne, to przenośny rozwijany ekran lub po prostu kawałek białej ściany, na której wyświetlimy obraz.

Owa mobilność powoduje, że projektory multimedialne są nadal bardzo atrakcyjnymi urządzeniami, które każdemu użytkownikowi dają wiele możliwości.

Warto też pamiętać, że przy rozdzielczościach powyżej 80-100 cali zakup projektora multimedialnego będzie jednak cały czas dużo tańszą opcją niż kupno odpowiednio dużego telewizora.

Typy projektorów multimedialnych

Choć prawie wszystkie projektory dostępne w sklepach wyglądają podobnie do siebie, stosowane są w nich zupełnie różne technologie. W tej chwili w sklepach znajdziemy przede wszystkim trzy podstawowe:

• projektory DLP
• projektory LED
• projektory laserowe

To, co odróżni je już na pierwszy rzut oka, to będzie ich bardzo zróżnicowana cena. Najtańsze (choć nie zawsze, do czego przejdę poniżej) będą projektory DLP, w średnich cenach znajdziemy projektory LED, natomiast zdecydowanie najbardziej kosztowne pozostają projektory laserowe, które są jednocześnie najbardziej zaawansowane technologicznie. Co je różni między sobą? Wyjaśniam w dalszej części artykułu.

Projektory DLP

Projektory DLP to najstarsza obecnie, jednak ciągle najczęściej występująca w sklepach konstrukcja. Urządzenia tego typu są zwyczajowo nazywane lampowymi. Sama nazwa DLP to akronim od angielskiego Digital Light Processing, czyli dosłownie „cyfrowe przetwarzanie światła”. W takim projektorze światło emitowane przez bardzo silną lampę jest wstępnie skupiane przez soczewkę na specjalnym filtrze (kole kolorów), który rozdziela je na podstawowe barwy. Następnie wiązka zostaje przesłana do układu DMD (Digital Micromirror Device), czyli systemu elektromechanicznych mikroluster scalającego światło i odbijającego je do obiektywu.

Budowa tego typu projektora jest niezwykle skomplikowana — w zależności od tego, jak dużej rozdzielczości obraz jest emitowany, liczba luster może wynosić od 500 tys. do nawet kilku milionów, co więcej, są one w ciągłym ruchu — jedno mikrolustro odpowiada bowiem za jeden piksel na ekranie.

Wcześniej wspomniałem, że projektory DLP będą najtańsze w sklepie i jest to w większości przypadków fakt. Właściwie wszystkie budżetowe urządzenia kosztujące poniżej kilku tys. zł będą wykonane w tej technologii. W sprzedaży znajdziemy jednak też rzutniki i DLP kosztujące nawet kilkanaście czy kilkadziesiąt tysięcy zł. Będą to jednak urządzenia oferujące ogromne rozdzielczości (np. 4K) i dodatkowe funkcje. Mimo tego, że jest to technologia najstarsza, to cały czas oferuje szereg niezaprzeczalnych zalet.

Zalety projektorów lampowych

• doskonale odwzorowanie kolorów i czerni,
• wysoki kontrast,
• doskonała jasność,
• brak problemu „wypalonych pikseli”, mikrolustra są niezwykle trwałe,
• jednolity obraz (brak pikselizacji).

Wady projektorów lampowych

• natywna obsługa jedynie mniejszych rozdzielczości, są oczywiście projektory 2K lub 4K, jednak potrzebują one zaawansowanej maszynerii do skalowania obrazu, co przekłada się na wzrost ich ceny,
• możliwość wystąpienia efektu tęczy,
• konieczność „rozgrzania” lampy do pracy,
• szybsze zużywanie się lamp – przeciętna długość pracy oscyluje tu wokół kilku tysięcy godzin, warto jednak wspomnieć, że w większości tego typu projektorów lampę można wymienić „po kosztach”, a więc znacznie taniej niż płacąc za nowy projektor.

Projektory LED

Projektory LED, choć zewnętrznie bardzo podobne do tych DLP (przy czym najczęściej mniejsze) działają na zupełnie innej zasadzie: finalny obraz otrzymywany jest w nich dzięki zastosowaniu elektroluminescencyjnych diod LED (z ang. light-emitting diode). W urządzeniu tego typu znajduje się w użyciu wielka ilość ciekłych kryształów, które pod wpływem indukowanej przez źródło światła energii elektrycznej ulegają polaryzacji. Dalej działa proste prawo fizyki — spolaryzowane kryształki przepuszczają światło wiązek barwnych o określonym widmie (barwie). Dalej jest wysyłane do obiektywu i „na ekran”.

Technologia LED, choć nadal skomplikowana, przyczyniła się do znacznego zminiaturyzowane rzutników. Z tego też powodu jest często wykorzystywana w projektorach miniaturowych.

Zalety projektorów LED

• natywna obsługa wysokich rozdzielczości (Full HD, 2K, 4K) w niższych niż w DLP cenach,
• brak efektu tęczy,
• możliwość miniaturyzacji,
• wyższa niż w przypadku DLP żywotność układu wyświetlającego.

Wady projektorów LED

• gorsze niż w DLP odwzorowanie czerni,
• słabsza maksymalna jasność i kontrast,
• mogący wystąpić problem wypalonych pikseli,
• jeśli rzutnik będzie zbyt daleko oddalony od ekranu, może być wyraźnie widać pojedyncze piksele.

Projektory laserowe

Projektory laserowe, które są konstrukcjami najnowszej generacji, do działania – jak sama nazwa wskazuje, używają projekcji laserowej. Lasery projektorów działają w ten sposób, że prąd elektryczny wzbudza elektrony wewnątrz atomów określonych gazów, szkieł lub kryształów. Następnie owe wzbudzone elektrony przemieszczają się z niskiej do wysokiej orbity wokół jądra atomu. Kiedy elektrony powrócą do swojego normalnego stanu, emitują fotony światła, które następnie są emitowane „na ekran” w postaci konkretnego obrazu.

Rzutnik laserowy umożliwiający wyświetlanie bezpośrednio spod ekranu

Tak jak w przypadku projektorów lampowych, światła lasera przechodzą przez zestaw luster i chipów mikrolustrzanych, aż dotrą do ostatniej soczewki projekcyjnej.

Zalety projektorów laserowych

• największą zaletą projektorów laserowych jest ich trwałość, mogą pracować kilkadziesiąt tysięcy godzin bez awarii źródła światła, przykładowo przy oglądaniu filmów kilka godzin dziennie taki rzutnik powinien działać bezawaryjnie nawet kilkadziesiąt lat (w przypadku DLP to maksymalnie kilka lat),
• oferują najlepszą jasność,
• są natychmiast gotowe do pracy (lampa nie musi się nagrzewać)

Wady projektorów laserowych

• wysoka cena,
• brak możliwości wymiany samego źródła światła.

Na co jeszcze zwrócić uwagę przy zakupie projektora?

Jednym z kluczowych parametrów każdego projektora jest jego jasność. Te o słabszej emisji światła sprawdzą się jedynie w pomieszczeniach zaciemnionych i podczas projekcji późnym wieczorem lub nocą. Z kolei urządzenia z bardzo jasnymi emiterami światła spokojnie poradzą sobie z czytelnym wyświetlaniem nawet w słoneczny dzień. Jak to się przekłada na parametry?

Projektory o najmniejszej jasności to takie, które sprawdzą się w czasie użytkowania jedynie w ciemności – w pokoju z nieprześwitującymi roletami zaciemniającymi lub po prostu po zmierzchu:

• jasność poniżej 1900 ANSI Lumen.

Projektory o średniej jasności – będą odpowiednie dla użytkowników pragnących ich używać w częściowo zaciemnionych pomieszczeniach – chociażby z oknami zasłoniętymi zwykłymi roletami lub w cieniu:

• jasność  2000–3000 ANSI Lumen.

Projektory o najwyższej jasności. Są to urządzenia idealne do użytku w pełnym oświetleniu zarówno słonecznym, jak i przy włączonych lampach:

• jasność powyżej 3000–5000 ANSI Lumen.

Ważną cechą każdego projektora będzie też jego rozdzielczość. To od niej zależy, jak dokładny i wyrazisty obraz będziemy oglądać. Rozdzielczości HD, SVGA, XGA, WXGA są polecane do użytkowania biurowego – zwłaszcza jeśli zamierzamy z ich pomocą pokazywać jedynie tekst lub proste obrazy.

Jeśli natomiast projektora potrzebujemy do wyświetlania filmów, gier lub złożonych prezentacji, najlepsze będą urządzenia o rozdzielczościach Full HD, WUXGA, 4K, choć te będą oczywiście sporo droższe.

W zależności od przeznaczenia konieczne jest zwrócenie uwagi na to, jaką maksymalną wielkość rzutowanego obrazu oferuje projektor. Jeśli zależy nam na efekcie kinowym, sprawdzą się rzutniki 200-300 calowe. Najmniejsze rzutniki "mini" wyświetlą obraz rzędu 30 cali.

Przy zakupie warto też zwrócić uwagę na kontrast oferowany przez urządzenie. Najlepsze będą te z kontrastem równym lub wyższym niż 20 000:1.

Funkcje dodatkowe

Współczesne zaawansowane projektory posiadają wiele funkcji dodatkowych. Niektóre skierowane są na przykład dla graczy komputerowych. Taki „gamingowy” projektor ma niski czas reakcji i lepsze nasycenie kolorów – pozwala to lepiej docenić walory wirtualnej rozgrywki.

Są projektory wyposażone w specjalne czujniki grawitacyjne, które potrafią ocenić nachylenie urządzenia i zlikwidować automatycznie efekt trapezu, jaki występuje, jeśli rzutujemy obraz pod nieodpowiednim kątem. Z kolei inne urządzenia pozwalają na wykonanie manualnej korekty tego zniekształcenia (lub nie pozwalają wcale, co wymaga precyzyjnego umiejscowienia rzutnika przed seansem).

Cechą, na którą warto zwrócić przed zakupem projektora, jest też minimalna odległość, w jakiej może się on znajdować od ekranu podczas wyświetlania. Jeśli dysponujemy niewielkim pomieszczeniem, a chcemy wyświetlać obraz o dużej przekątnej. Lepiej wybrać urządzenia, które pozwalają na wyświetlanie z bliska. Część projektorów, zwłaszcza tych laserowych, pozwala nawet na wyświetlanie bezpośrednio spod (lub nad) ekranu.

Tomasz Sławiński