Czwartek , 28 Marzec 2024

Gramofony przeżywają renesans. Jak je kupować?

   03.01.2023
Słuchanie muzyki z płyt winylowych wróciło do łask melomanów na całym świecie. Obecnie sprzedaje się nawet więcej czarnych płyt niż tych cyfrowych. Wynika to przede wszystkim z tego, jakie wrażenia dźwiękowe daje odtwarzanie muzyki na klasycznych, analogowych nośnikach – brzmienie jest ciepłe i niepowtarzalne, jakość wysoka, choć bardzo specyficzna. W tym tekście wyjaśnimy, na jakie cechy zwrócić uwagę przy zakupie domowego gramofonu, tak by odtwarzana muzyka najbardziej nas cieszyła.
Gramofon i czarne płyty to świetny sposób na nastrojowe odtwarzanie muzyki

Po latach dominacji noÅ›ników cyfrowych sytuacja na rynku muzycznym zaczęła siÄ™ kilka lat temu zmieniać. Coraz częściej i chÄ™tniej siÄ™gamy po pÅ‚yty winylowe jako te, które majÄ… nie tylko bardzo charakterystyczne brzmienie, ale jak twierdzÄ… niektórzy także i prawdziwÄ… duszÄ™. PeÅ‚en szczegóÅ‚ów, wyczuwalnej wrÄ™cz faktury dźwiÄ™k z czarnych pÅ‚yt, jest zupeÅ‚nie inny niż to, do czego przyzwyczailiÅ›my siÄ™, sÅ‚uchajÄ…c muzyki z odtwarzaczy cyfrowych oraz serwisów streamingowych. Trzeba mieć jednak Å›wiadomość, że gramofon, gramofonowi nierówny, a w sklepach można znaleźć bardzo różniÄ…ce siÄ™ od siebie urzÄ…dzenia. I nie jest to tylko kwestia ceny, ale mnóstwo cech i funkcji, które majÄ… wpÅ‚yw na finalny efekt pracy urzÄ…dzenia i jakość odtwarzanych dźwiÄ™ków. W tym tekÅ›cie wyjaÅ›nimy, na co szczególnie zwrócić uwagÄ™ przy zakupie analogowego adaptera.

Co to w ogóle jest gramofon?

Gramofon bliski temu wspóÅ‚czesnemu, to urzÄ…dzenie skonstruowane jeszcze pod koniec XIX wieku, przez Emila Berlinera, choć sam pomysÅ‚ na machinÄ™ (fonograf) bÄ™dÄ…cÄ… w stanie odtwarzać dźwiÄ™k, zaprezentowaÅ‚ i opatentowaÅ‚ w tym samym czasie inny wielki wynalazca – Thomas Alva Edison i to on jest dziÅ› bardziej znany.

Zasada działania obu urządzeń jest podobna, jednak w klasycznym gramofonie Berlinera zamiast charakterystycznego dla fonografu wałka z warstwą do zapisu dźwięku, zaczęto stosować płaskie, podobnie do dzisiejszych płyty, z tym że na początku nie były one wykonywane z winylu, a szelaku (rodzaju naturalnej żywicy). Ostatecznie to właśnie rozwiązanie z płytami (łatwiejszymi w produkcji i dającymi dźwięk wyższej jakości) upowszechniło się i przetrwało po dziś dzień.

Sposób dziaÅ‚ania gramofonu jest dość prosty. NoÅ›nikiem dźwiÄ™ku jest pÅ‚aska, sporych rozmiarów pÅ‚yta, na której precyzyjnie wyżłobiony zostaÅ‚ rowek w ksztaÅ‚cie ciasnej spirali. Na ramieniu gramofonu zamontowana jest z kolei igÅ‚a (w pierwszych gramofonach stosowano igÅ‚y diamentowe), która jest prowadzona w owym rowkiem (w czasie gdy pÅ‚yta siÄ™ obraca z odpowiedniÄ… prÄ™dkoÅ›ciÄ…), odczytujÄ…c znajdujÄ…ce siÄ™ tam precyzyjnie wyżłobione „nierównoÅ›ci”. Drgania igÅ‚y zostajÄ… nastÄ™pnie przetworzone za pomocÄ… aparatury adaptera na impulsy elektryczne i docelowo w dźwiÄ™ki.

Odtwarzanie muzyki z pÅ‚yt gramofonowych to swoisty rytuaÅ‚. Ważnych byÅ‚o tu zawsze kilka elementów – zaczynaÅ‚o siÄ™ od wyjÄ™cia pÅ‚yty z pokrowca. W dawnych czasach okÅ‚adki do pÅ‚yt winylowych projektowali najlepsi graficy, już sama warstwa wizualna byÅ‚a tu zatem imponujÄ…ca i przykuwaÅ‚a uwagÄ™. Potem nastÄ™powaÅ‚o ukÅ‚adanie pÅ‚yty w gramofonie, nastawianie ramienia z igÅ‚Ä… i na koÅ„cu rozpoczÄ™cie odtwarzania.

Gramofon
Gramofon - jak kupować?

Najważniejsze elementy gramofonu

W każdym gramofonie niezależnie od jego ceny i skomplikowania znajdziemy kilka podstawowych elementów. Najważniejsze z nich to:

  • Plinta. Jest to podstawa dla wszystkich mechanizmów gramofonu. To na niej montuje siÄ™ talerz i ramiÄ™.
  • Talerz. To ten element (okrÄ…gÅ‚a podstawka), na który kÅ‚adziemy pÅ‚ytÄ™. Obraca siÄ™ on ze Å›ciÅ›le okreÅ›lonÄ… prÄ™dkoÅ›ciÄ…, dostosowanÄ… do wymogów odtwarzanej pÅ‚yty. Talerz dobrego gramofonu powinien być bardzo stabilny, aby nie powodować dodatkowych drgaÅ„ i w konsekwencji znieksztaÅ‚ceÅ„ dźwiÄ™ku. Najczęściej spotykane prÄ™dkoÅ›ci obrotowe to: 33 obr./min oraz 45 obr./ min.
  • RamiÄ™. To element mechaniczny, który przytrzymuje wkÅ‚adkÄ™ z igÅ‚Ä…. Najczęściej ma formÄ™ prÄ™tu podobnego do spÅ‚aszczonej litery S lub jest zupeÅ‚nie prosty. W poszczególnych modelach różni siÄ™ dÅ‚ugoÅ›ciÄ…, wyglÄ…dem oraz ksztaÅ‚tem. Dobrze jest, kiedy ramiÄ™ może być możliwie sztywne i jednoczeÅ›nie lekkie. Powinno mieć możliwość odpowiedniego ustawiania, by mieć jak najlepszy dostÄ™p do pÅ‚yty.
  • WkÅ‚adka z igÅ‚Ä… – kluczowy element, którego jakość przekÅ‚ada siÄ™ na walory odtwarzanego dźwiÄ™ku. WkÅ‚adka zmienia odczyt z igÅ‚y w sygnaÅ‚ audio. Zadaniem igÅ‚y jest, jak wczeÅ›niej wspomniaÅ‚em, odczytywanie sygnaÅ‚u z rowków pÅ‚yty i przesÅ‚anie tego sygnaÅ‚u do wyjÅ›cia lub wbudowanego przedwzmacniacza. W sklepach znajdziemy gramofony z różnymi rodzajami wkÅ‚adek i igieÅ‚. Najpopularniejsze sÄ… te z wkÅ‚adkami magnetoelektrycznymi (MC), spotykane w droższych, bardziej profesjonalnych modelach, oraz wkÅ‚adki elektromagnetyczne (MM), zwykle spotykane w podstawowych (taÅ„szych) gramofonach. JeÅ›li chodzi o same igÅ‚y, to dominujÄ… ich trzy rodzaje: najbardziej popularne igÅ‚y sferyczne, czÄ™sto stosowane w prostszych urzÄ…dzeniach, gÅ‚ównie ze wzglÄ™du na stosunkowo niskÄ… cenÄ™. Z kolei igÅ‚y eliptyczne sÄ… znacznie droższe, ale zapewniajÄ… dokÅ‚adniejszy odczyt oraz wiÄ™kszÄ… żywotność. Ostatnim rodzajem igieÅ‚ sÄ… te ze szlifem liniowym. ZapewniajÄ… najlepszÄ… jakość dźwiÄ™ku, sÄ… też jednoczeÅ›nie najdroższe.
  • Przedwzmacniacz. Nie jest to element obecny we wszystkich gramofonach. Zdarza siÄ™ jednak, że sama wkÅ‚adka może generować za sÅ‚aby sygnaÅ‚ i potrzebuje osobnej części wzmacniajÄ…cej. Przyda siÄ™, zwÅ‚aszcza gdy do gramofonu zechcemy podÅ‚Ä…czyć donoÅ›niejsze gÅ‚oÅ›niki zewnÄ™trzne, które zwykle zresztÄ… majÄ… lepszÄ… jakość niż te wbudowane.
  • NapÄ™d. Obecnie dominujÄ… dwa typy napÄ™dów: paskowy oraz bezpoÅ›redni. NapÄ™d paskowy jest najczęściej spotykanym rozwiÄ…zaniem. Do jego gÅ‚ównych atutów należą cicha praca oraz ograniczenie drgaÅ„. Z kolei w adapterach z napÄ™dem bezpoÅ›rednim silnik znajduje siÄ™ bezpoÅ›rednio pod talerzem i wprawia w ruch oÅ›, do której jest on przytwierdzony. Jest to rozwiÄ…zanie stosowane topowych urzÄ…dzeniach, zwÅ‚aszcza w tych, z których korzystajÄ… profesjonalni DJ-e.

Czym się kierować przy wyborze gramofonu

Wszystko zależy od tego, jak bardzo jesteÅ›my zaawansowani w obsÅ‚udze i obeznani z urzÄ…dzeniami tego typu. Użytkownikom poczÄ…tkujÄ…cym polecaÅ‚bym przede wszystkim gramofony automatyczne, w których opuszczanie igÅ‚y na pÅ‚ytÄ™ odbywa siÄ™ w sposób zautomatyzowany, za pomocÄ… dedykowanego przycisku. OpcjÄ…, zwÅ‚aszcza wtedy, gdy jesteÅ›my użytkownikami zamierzajÄ…cymi wykorzystać sprzÄ™t do zadaÅ„ profesjonalnych (np. odtwarzanie muzyki na imprezach), sÄ… też urzÄ…dzenia póÅ‚automatyczne lub manualne (pozwalajÄ… cofnąć odtwarzanie, lub zacząć od wybranego momentu). Te ostatnie polecaÅ‚bym jednak tylko doÅ›wiadczonym użytkownikom, gdyż ustawienie odtwarzania na nich wymaga sporej wprawy i wyczucia.

Przy zakupie warto też zwrócić uwagÄ™ na wyposażenie gramofonu. Im wiÄ™cej portów i dodatków, tym lepiej. PrzydadzÄ… siÄ™ zwÅ‚aszcza wejÅ›cia AUX oraz USB, które pozwolÄ… podpiąć inne, zewnÄ™trzne urzÄ…dzenia audio.

Przydać może siÄ™ także wyjÅ›cie sÅ‚uchawkowe, zwÅ‚aszcza jeÅ›li nie zawsze mamy możliwość odtwarzania muzyki z gÅ‚oÅ›ników. W sprzedaży znajdziemy gramofony posiadajÄ…ce Å‚Ä…czność Bluetooth, pozwalajÄ…ce na bezprzewodowe podÅ‚Ä…czenie gÅ‚oÅ›ników lub sÅ‚uchawek.

Na start warto rozważyć zakup urzÄ…dzenia typu combo, czyli gramofonu, który posiada także możliwość odtwarzania pÅ‚yt CD. Przyda siÄ™ zwÅ‚aszcza wtedy, gdy dopiero zaczynamy budowÄ™ kolekcji pÅ‚yt winylowych i nie mamy jeszcze zbyt wielu materiaÅ‚ów tego typu do sÅ‚uchania.

W codziennym użytkowaniu sprawdzi siÄ™ też funkcja regulacji prÄ™dkoÅ›ci obrotowej – nie każdy gramofon jÄ… posiada (wówczas wspóÅ‚pracuje wyÅ‚Ä…cznie z jednym typem pÅ‚yt) co poważnie ogranicza jego funkcjonalność oraz zasób odtwarzanych kompozycji.

JeÅ›li już zdecydujemy siÄ™ na zakup gramofonu, warto też pomyÅ›leć o przydajÄ…cych siÄ™ akcesoriach. Jednym z najciekawszych bÄ™dzie podnoÅ›nik do ramienia, który zadba o to, by po skoÅ„czeniu odtwarzania muzyka przestaÅ‚a być odtwarzana. Samo ramiÄ™ jest zwykle bardzo delikatne, zastosowanie automatycznego podnoÅ›nika uchroni nas przed jego przypadkowym uszkodzeniem.

Tomasz Sławiński

 

KOMENTARZE (0) SKOMENTUJ ZOBACZ WSZYSTKIE

Najczęściej czytane