Tożsamość to nasz najwiÄ™kszy skarb i kapitaÅ‚, bez niej nie zaÅ‚atwimy praktycznie niczego, żadnej sprawy, zarówno w urzÄ™dzie, banku jak też, chociażby w zwykÅ‚ym sklepie internetowym. SÄ… to też informacje, dziÄ™ki którym sprzedawcy sÄ… w stanie dopasować swojÄ… ofertÄ™ do naszych potrzeb i gustów. Niestety, zwÅ‚aszcza w dzisiejszych trudnych czasach rozumiejÄ… to też cyberprzestÄ™pcy, którzy stworzyli caÅ‚y przemysÅ‚ wyÅ‚udzeÅ„ danych – dotyczÄ…cy zarówno podstawowej tożsamoÅ›ci (imienia i nazwiska, adresu), jak i jej elektronicznych elementów – adresów mailowych, numerów telefonu, numerów dokumentów, kodów PESEL itp.
Bywa też, że dane osobowe udostÄ™pniamy sami, w wielu przypadkach nawet sobie z tego nie zdajÄ…c sprawy. Robimy tak, na przykÅ‚ad oznaczajÄ…c odpowiednie opcje w formularzach witryn sklepów, forów czy dowolnych innych serwisów internetowych. Po prostu zaznaczamy kolejne okienka, nie zadajÄ…c sobie trudu sprawdzenia, czego konkretnie dotyczÄ… i jakich wÅ‚aÅ›ciwie (oraz komu) zgód udzielamy.
WiÄ™kszość z tych legalnie lub nielegalnie pozyskanych informacji pozwala cyberprzestÄ™pcom zarabiać – chociażby na kierowanych do nas reklamach czy ofertach produktów. ZresztÄ… niewinny telefon od sprzedawcy garnków czy zaproszenie na pokaz robota kuchennego to najniewinniejsze co może nas w zwiÄ…zku z tym spotkać. Dużo gorzej bÄ™dzie, jeÅ›li dane zostanÄ… wykorzystane do dziaÅ‚alnoÅ›ci czysto przestÄ™pczej – np. osoba, która wejdzie w posiadanie kopii danych, z naszego dowodu osobistego bÄ™dzie w stanie wziąć w naszym imieniu kredyt bankowy, lub na przykÅ‚ad „kupić” na raty drogi smartfon u operatora komórkowego. Teraz w obliczu niepokojów za naszÄ… wschodniÄ… granicÄ… doszÅ‚o jeszcze ryzyko wykorzystania tych danych przez nieprzyjazne, obce rzÄ…dy. Chociażby w celu siania paniki.
By tak siÄ™ jednak nie staÅ‚o, trzeba przestrzegać kilku ogólnych zaleceÅ„, które pozwolÄ… nam uniknąć kÅ‚opotów.
Nie rozpowiadajmy wszystkiego o sobie w serwisach społecznościowych
O ile zwykle pamiÄ™tamy, by chronić dowód, czy chociażby numery kart kredytowych, o tyle bardzo czÄ™sto zapominamy, że potencjalny cyberprzestÄ™pca ma przecież dostÄ™p do informacji z naszych serwisów spoÅ‚ecznoÅ›ciowych – o ile ich odpowiednio nie ukryjemy. Już sama fotografia z bogato wyposażonego domu, obrazki z czÄ™stych zagranicznych wojaży, kosztowna biżuteria czy drogie samochody, wszystko to sÄ… wskazówki, które pozwalajÄ… dopasować hakerowi obraz ze zdobytych surowych danych osobowych, do naszego profilu osobowoÅ›ciowego. PrzestÄ™pcy, aby nas podejść, stosujÄ… nie tylko twarde chwyty technologiczne – podrabiane strony internetowe, zÅ‚oÅ›liwe wirusy, keyloggery itp. To także dziaÅ‚ania psychologiczne i socjologiczne – Å‚atwiej bowiem wyÅ‚udzić informacjÄ™ niż jÄ… ukraść. Nie warto zatem w spoÅ‚ecznoÅ›ciówkach udzielać zbyt wielu informacji o wÅ‚asnych zainteresowaniach zakupowych czy statusie materialnym.
JeÅ›li podejrzewamy, że ktoÅ› „poluje” na nasze dane w sieci i zbiera informacje na nasz temat, zawsze możemy wystÄ…pić do Google o to, by jego wyszukiwarki nas „zapomniaÅ‚y”. OdpowiedniÄ… deklaracjÄ™ możemy zgÅ‚osić pod tym adresem. Znajduje siÄ™ tam dość dÅ‚ugi i zÅ‚ożony formularz, który pozwala na dokÅ‚adniejsze sprecyzowanie, czego chcemy siÄ™ pozbyć.
WypeÅ‚niajÄ…c formularze, zwracajmy uwagÄ™ na treść poszczególnych punktów
Bywa, że zależy nam na jakimÅ› rabacie w sklepie, chociażby karcie lojalnoÅ›ciowej czy bonusie i z tego powodu decydujemy siÄ™ na zaÅ‚ożenia tam osobnego konta. Wpisowe formularze do takich serwisów czÄ™sto zawierajÄ… wiele rubryk i zgód, które trzeba wypeÅ‚nić i „zaznaczyć”, by móc w ogóle przejść dalej. Gdy nam zależy na czasie, czÄ™sto nie czytamy, czego dotyczÄ… i jak duży zakres wiedzy pozostawiajÄ… w gestii usÅ‚ugodawcy, tylko zaznaczamy je dla Å›wiÄ™tego spokoju. To bÅ‚Ä…d.
PowszechnÄ… praktykÄ… serwisów internetowych udostÄ™pnianie (odsprzedawanie) naszych danych dalej, firmom trzecim. Tymczasem im dÅ‚uższy staje siÄ™ taki obieg, tym trudniej zapewnić takim informacjom peÅ‚ne bezpieczeÅ„stwo. Zdarza siÄ™ też, iż my sami jesteÅ›my nadgorliwi – zaznaczamy wszystkie okienka, także te z dziwnymi „zgodami marketingowymi”, choć w danym procesie rejestracji nie jest to w ogóle konieczne ani wymagane (na przykÅ‚ad udostÄ™pnianie danych podmiotom zewnÄ™trznym nie powinno być obowiÄ…zkowe). Dlatego zawsze warto czytać, co jest tam napisane i na co udzielamy zgody. JeÅ›li mamy jakiekolwiek wÄ…tpliwoÅ›ci, mamy też prawo do napisania do administratora strony i zapytanie o konkrety. JeÅ›li nie otrzymamy odpowiedzi, powinniÅ›my od razu nabrać podejrzeÅ„ do rzetelnoÅ›ci takiego podmiotu. Warto wiedzieć, że w myÅ›l obowiÄ…zujÄ…cego prawa możliwość wycofywania zgód powinna być równie Å‚atwa, jak ich udzielenie. Na stronie powinny siÄ™ znajdować wszelkie informacje jak to zrobić.
Nie należy podawać danych osobowych przez telefon ani odsyłać ich mailem
Ta prosta reguła obowiązuje zwłaszcza wtedy, gdy to ktoś do nas dzwoni lub się z nami kontaktuje pocztą elektroniczną po raz pierwszy. Jeśli to nie my nawiązujemy połączenie lub inicjujemy kontakt, nigdy nie ma 100% pewności, kto jest po drugiej stronie.
Nowoczesne smartfony majÄ… co prawda funkcjÄ™ automatycznego wczytywania wizytówek, wiÄ™c jeÅ›li telefonuje do nas np. operator sieci komórkowej czy kablówki, stosowna informacja powinna siÄ™ pojawić na wyÅ›wietlaczu telefonu, nawet jeÅ›li dany podmiot kontaktuje siÄ™ z nami po raz pierwszy, a my nie mamy zapisanego jego numeru w pamiÄ™ci urzÄ…dzenia. Trzeba mieć jednak Å›wiadomość, że nie jest to jednak informacja caÅ‚kowicie pewna. Ostatnio króluje w Polsce spoofing, czyli nic innego jak podszywanie siÄ™ hakerów pod istniejÄ…ce faktycznie numery telefonów.
Z pewnoÅ›ciÄ… nie powinniÅ›my też ulegać „na gorÄ…co”, jeÅ›li ktoÅ› chce od nas wrażliwe dane z zaskoczenia. Poważne instytucje – na przykÅ‚ad banki nigdy zresztÄ… przez telefon ani mailowo nie zażądajÄ… PIN-u do karty pÅ‚atniczej czy też żadnych haseÅ‚ pozwalajÄ…cych na nieautoryzowane dokonanie transakcji. JeÅ›li nie jesteÅ›my pewni jakiegoÅ› numeru czy adresu, można go sprawdzić w sieci, zobaczyć, jakie sÄ… doÅ›wiadczenia innych użytkowników. Zdarza siÄ™ na przykÅ‚ad, że bank prosi o potwierdzenie tożsamoÅ›ci poprzez wysÅ‚anie zdjÄ™cia dowodu osobistego, ale zawsze nastÄ™puje to w wyniku konsultacji, które my sami zainicjujemy, wypeÅ‚niajÄ…c odpowiedni formularz na stronie internetowej banku czy w aplikacji do bankowoÅ›ci internetowej. Sam bank nigdy nie wychodzi z takÄ… inicjatywÄ….
Zabezpieczamy komputer i smartfona oprogramowaniem antywirusowym
Zawsze warto używać sprawdzonego oprogramowania antywirusowego, które ochroni nasz komputer oraz smartfon czy tablet przed potencjalnie groźnymi atakami zewnÄ™trznymi, przede wszystkim ze strony spreparowanego i zÅ‚oÅ›liwego oprogramowania, które tworzÄ… cyberprzestÄ™pcy. Oprócz popularnych programów antywirusowych przydatne mogÄ… być również te, które majÄ… wbudowane zabezpieczenia przez groźnÄ… ingerencjÄ… z zewnÄ…trz, czyli firewall.
Warto regularnie zmieniać hasła dostępu
Zmiana haseÅ‚ w serwisach sieciowych, kontach e-mail, aplikacjach spoÅ‚ecznoÅ›ciowych, ustanawianie haseÅ‚ bardzo mocnych to warunek bezpieczeÅ„stwa. Nawet jeÅ›li używamy programów zabezpieczajÄ…cych i pakietów bezpieczeÅ„stwa, to oczywiÅ›cie nie dajÄ… one peÅ‚nej gwarancji odpornoÅ›ci. Hakerzy sÄ… sprytni i pomysÅ‚owi. Tylko mocne hasÅ‚o zapewni nam to, że nasze wrażliwe dane nie trafiÄ… w niepowoÅ‚ane rÄ™ce.
HasÅ‚o, które jest optymalne, nie powinno zawierać żadnych fraz, które można skojarzyć z użytkownikiem, zwÅ‚aszcza nie powinny to być imiona bliskich, zdrobnienia nazwisk itp. JeÅ›li ktoÅ› ma problem z zapamiÄ™taniem osobnych haseÅ‚ do wszystkich serwisów zawsze może wybrać jeden z dostÄ™pnych menedżerów haseÅ‚, które same stworzÄ… optymalne klucze, a nastÄ™pnie zapamiÄ™tajÄ… je i zÅ‚ożą w „bezpiecznym miejscu”.
Czujność także poza siecią
Trzeba mieć Å›wiadomość, że nasze dane mogÄ… trafić do nieprzyjaznego nam obiegu nie tylko poprzez kradzież cyberprzestÄ™pców czy wyÅ‚udzenie nieuczciwego podmiotu, z którym siÄ™ zetkniemy. Czasem to my sami dziaÅ‚amy na wÅ‚asnÄ… szkodÄ™ – a stare przysÅ‚owie mówi, że „okazja czyni zÅ‚odzieja”. A takich okazji do skorzystania z owych danych może siÄ™ pojawić wiele, jeÅ›li na przykÅ‚ad korzystamy z miejsc, w których obsÅ‚uga na czas – chociażby najmu sprzÄ™tu pÅ‚ywackiego czy samochodu – wymaga pozostawienia dokumentów w depozycie. JeÅ›li siÄ™ na to godzimy, wrÄ™cz Å›ciÄ…gamy na siebie niebezpieczeÅ„stwo. Nie mamy bowiem żadnej gwarancji, poza ewentualnym zaufaniem do usÅ‚ugodawcy, że nikt tam nie skopiuje nam dowodu, paszportu czy legitymacji. Tymczasem – jak już wczeÅ›niej wspomniaÅ‚em, posiadajÄ…c dowód, Å‚atwo jest powziąć czasem nawet bardzo bolesne zobowiÄ…zania, które potem spadajÄ… na kark prawdziwego wÅ‚aÅ›ciciela dokumentu.
Wniosek jest taki, żeby nigdy nie zostawiać żadnych dokumentów w depozytach, nie godzić siÄ™ też na podawanie wiÄ™cej informacji niż to konieczne. Warto mieć Å›wiadomość, że wÅ‚asnymi danymi osobowymi możemy administrować, żądać dostÄ™pu do informacji posiadanych przez ich administratorów w konkretnych serwisach. Mamy też prawo do ich usuniÄ™cia i korygowania.
Tomasz Sławiński
KOMENTARZE (0) SKOMENTUJ ZOBACZ WSZYSTKIE