Wszyscy wiemy, że burzom towarzyszy zjawisko silnych wyładowań atmosferycznych, czyli błyskawic. Tymczasem każdy piorun to potężny prąd elektryczny, który płynie między chmurami lub między chmurą a ziemią. Są ludzie, zwłaszcza ci ze starszego pokolenia, którzy z obawy o „spalenie” domowych urządzeń w trakcie burzy – głównie tych bardziej intensywnych i bliższych wyładowań, oraz chociażby na czas wakacyjnych wyjazdów, wyjmują z gniazdek elektrycznych wtyczki domowej elektroniki. Jako dziecko zawsze zastanawiałam się, czy to faktycznie konieczne i czy nie jest to jakiś dziwny przesąd. Okazuje się, że w „mądrościach ludowych” jest często bardzo wiele racjonalności. Dlaczego?
Przepięcie jest realnym zagrożeniem dla elektroniki
Gdy błyskawica trafia w linię energetyczną lub telefoniczną, może wywołać zjawisko przepięcia. Przepięcie elektryczne podczas burzy polega na gwałtownym wzroście napięcia w sieci elektrycznej spowodowanym przez wyładowania atmosferyczne. Przepięcie może uszkodzić lub zniszczyć urządzenia elektryczne podłączone do sieci, takie jak komputery, telewizory, lodówki, klimatyzatory czy żarówki. Przepięcie może mieć charakter bezpośredni lub pośredni. Bezpośrednie przepięcie występuje, gdy piorun uderza w linię energetyczną lub w pobliżu niej, powodując przeskok iskry między przewodami lub między przewodem a ziemią. Pośrednie przepięcie ma miejsce wówczas, gdy piorun uderza w obiekt znajdujący się w pobliżu sieci elektrycznej, np. drzewo, budynek czy antenę, i indukuje prąd w przewodach. Przepięcie może być ograniczone lub zredukowane przez stosowanie odpowiednich zabezpieczeń, takich jak odgromniki, bezpieczniki, warystory czy stabilizatory napięcia.
Warto wiedzieć, że niektóre urządzenia są bardziej wrażliwe na przepięcia niż inne, ponieważ mają delikatne elementy elektroniczne, które mogą ulec przepaleniu lub zwarcia. Do najbardziej wrażliwych urządzeń należą między innymi: komputery, telewizory, lodówki, klimatyzatory, pralki i zmywarki.
Odłączanie elektroniki od prądu w trakcie burzy jest skutecznym sposobem na ochronę urządzeń przed uszkodzeniem przez wyładowania atmosferyczne, jednak nie zawsze jest to konieczne.
Największe ryzyko uszkodzenia elektroniki przez burzę występuje, gdy piorun uderza bezpośrednio w linię energetyczną lub telefoniczną, która jest podłączona do starego domu lub budynku biurowego. Dlaczego? Ponieważ w budynkach sprzed lat nie stosowano żadnych zabezpieczeń przeciwprzepięciowych. Wtedy może dojść do nagłego wzrostu napięcia i prądu, który przepływa przez kable i urządzenia podłączone do nich. Taki impuls elektromagnetyczny może spowodować przepalenie bezpieczników, zniszczenie układów scalonych lub nawet pożar.
I właśnie, aby uniknąć takiej sytuacji, zwłaszcza w budynkach, bez jakichkolwiek zabezpieczeń, można po prostu odłączyć wszystkie urządzenia elektroniczne od sieci przed nadejściem burzy lub zaraz po usłyszeniu pierwszego grzmotu. Nie wystarczy jednak wyłączyć urządzenia z gniazdka elektrycznego, ponieważ nadal mogą być narażone na przepięcia przez kable telefoniczne, antenowe lub sieciowe. Dlatego należy również odłączyć te kable od urządzeń lub zainstalować specjalne zabezpieczenia przeciwprzepięciowe, które ograniczą skutki wyładowań atmosferycznych.
Nieco inna sytuacja jest w nowym budownictwie. Zgodnie z obowiązującymi dziś przepisami, we wszystkich nowych budynkach, które są podłączone do sieci elektroenergetycznej za pomocą linii napowietrznych lub kabli ekranowanych instalacja zabezpieczeń przeciwprzepięciowych jest obowiązkowa.
Takie ograniczniki przepięć służą do ochrony instalacji elektrycznej i urządzeń przed uszkodzeniem spowodowanym przez wyładowania atmosferyczne lub zakłócenia w sieci. Ich zastosowanie może zapobiec poważnym awariom, pożarom lub porażeniom prądem. Koszt takiej inwestycji jest zresztą bardzo niewielki w porównaniu z potencjalnymi stratami i ryzykiem dla zdrowia i życia ludzi.
Jednak nie zawsze mamy możliwość lub czas na odłączenie elektroniki od prądu w trakcie burzy. W takim przypadku warto sprawdzić, czy nasz dom lub biuro jest wyposażony w odpowiedni system uziemienia i ochrony przeciwporażeniowej, który zapewni bezpieczeństwo ludzi i sprzętu. Ponadto warto zainwestować w wysokiej jakości listwy zasilające z wbudowanymi filtrami i zabezpieczeniami przeciwprzepięciowymi, które będą chronić nasze urządzenia przed skokami napięcia.
Najskuteczniejsze zabezpieczenia przed przepięciami
Zabezpieczenia przed przepięciami są urządzeniami, które chronią sprzęt elektryczny przed uszkodzeniem spowodowanym przez nagłe wzrosty napięcia w sieci. Przepięcia mogą być zresztą wywołane przez różne czynniki nie tylko burze, takie jak awarie zasilania, przełączanie obciążeń lub zakłócenia elektromagnetyczne wynikające z aktywności słońca.
- Zabezpieczenia przed przepięciami działają poprzez ograniczanie lub odcięcie nadmiernego napięcia, zanim dotrze ono do podłączonych urządzeń. Istnieje wiele rodzajów zabezpieczeń przed przepięciami, które różnią się pod względem konstrukcji, parametrów i zastosowań. Niektóre z najpopularniejszych to:
- Listwy zasilające z zabezpieczeniem przed przepięciami. Są to proste i tanie rozwiązania, które można podłączyć do gniazdka i podłączyć do nich kilka urządzeń. Listwy te mają wbudowane układy, które wykrywają i blokują przepięcia. Są one odpowiednie dla sprzętu o niskiej mocy, takiego jak komputery, telewizory czy ładowarki.
- Gniazdka z zabezpieczeniem przed przepięciami. Są to gniazdka ściennego montażu, które mają wbudowane zabezpieczenie przed przepięciami. Są one odpowiednie dla sprzętu o większej mocy, takiego jak klimatyzatory, lodówki czy pralki. Gniazdka te wymagają instalacji przez wykwalifikowanego elektryka.
- Zabezpieczenia przed przepięciami typu plug-in. Są to małe urządzenia, które można włożyć bezpośrednio do gniazdka i podłączyć do nich jedno urządzenie. Są one odpowiednie dla sprzętu o średniej mocy, takiego jak routery, konsole czy kamery. Zabezpieczenia te są łatwe w użyciu i przenoszeniu.
- Zabezpieczenia przed przepięciami typu hard-wired. Są to urządzenia, które są montowane na stałe w szafie rozdzielczej lub przy liczniku energii elektrycznej. Są one odpowiednie dla całego domu lub budynku i chronią wszystkie podłączone urządzenia. Zabezpieczenia te wymagają instalacji przez wykwalifikowanego elektryka i są najdroższe w zakupie i utrzymaniu.
Podsumowanie
Podsumowując, odłączanie elektroniki od prądu w trakcie burzy ma sens, jeśli chcemy zapobiec uszkodzeniu naszych cennych urządzeń przez wyładowania atmosferyczne. Jednak nie jest to jedyny sposób na ochronę elektroniki przed burzą. Dlatego warto również zadbać o odpowiednie uziemienie i zabezpieczenia przeciwprzepięciowe, które będą chronić nasz sprzęt niezależnie od pogody.
Tomasz Sławiński
KOMENTARZE (0) SKOMENTUJ ZOBACZ WSZYSTKIE