Jak bezpiecznie korzystać z publicznych sieci Wi-Fi? Doradzamy

W dzisiejszym świecie dostęp do internetu jest niemal wszędzie – w kawiarniach, na lotniskach, w hotelach czy centrach handlowych. Publiczne sieci Wi-Fi ułatwiają życie, pozwalając nam pracować, przeglądać media społecznościowe czy sprawdzać pocztę e-mail bez zużywania pakietu danych. Jednak czy zastanawialiście się kiedyś, jakie zagrożenia mogą wiązać się z korzystaniem z otwartych sieci?

Niestety, darmowe Wi-Fi często nie jest odpowiednio zabezpieczone, co czyni je idealnym celem dla cyberprzestępców. Ataki typu "man-in-the-middle", przechwytywanie danych, fałszywe hotspoty czy nawet złośliwe oprogramowanie to tylko niektóre z zagrożeń, które mogą narazić nasze hasła, dane bankowe czy inne poufne informacje na kradzież.

Na szczęście istnieją skuteczne sposoby, aby zminimalizować ryzyko i bezpiecznie korzystać z publicznych sieci. W tym artykule wyjaśniamy, jakie zasady warto przestrzegać, aby chronić swoją prywatność i uniknąć cyberataków.

Zagrożenia związane z publicznymi sieciami Wi-Fi

Korzystanie z darmowego internetu w miejscach publicznych niesie ze sobą spore ryzyko. W przeciwieństwie do domowych sieci Wi-Fi, te otwarte często nie są odpowiednio zabezpieczone, co czyni je łatwym celem dla cyberprzestępców. Poniżej omawiamy najczęstsze zagrożenia, na które trzeba zawsze uważać.

Kradzież danych (sniffing) – jak cyberprzestępcy mogą przechwytywać przesyłane informacje

W publicznych sieciach Wi-Fi dane użytkowników często są przesyłane bez odpowiedniego szyfrowania. Hakerzy mogą wykorzystać specjalistyczne narzędzia (np. Wireshark, Kismet), aby przechwycić ruch sieciowy i wyciągnąć z niego wrażliwe informacje, takie jak chociażby loginy i hasła do kont internetowych, dane kart płatniczych, wiadomości e-mail i czaty.

Ataki typu man-in-the-middle – na czym polegają

Atak MITM polega na tym, że haker umieszcza się „pomiędzy” nami a stroną internetową, z którą się łączymy. W praktyce oznacza to, że zamiast komunikować się bezpośrednio z serwerem np. banku, nasze dane przechodzą przez urządzenie cyberprzestępcy, który może odczytać loginy i hasła, podmieniać treści stron internetowych, np. przekierowywać nas na fałszywe strony banków a także przechwytywać poufne informacje, takie jak numery kart płatniczych.

Fałszywe hotspoty

Hakerzy mogą też tworzyć fałszywe punkty dostępu Wi-Fi o nazwach przypominających te prawdziwe. Na przykład, jeśli jesteśmy w kawiarni „CoffeeSpot”, można tam zobaczyć dwie sieci:

• CoffeeSpot_Free
• CoffeeSpot_WiFi

Powinno nas to od razu zaalarmować. Dwie sieci w jednym lokalu? Mało prawdopodobne. Nieświadomy użytkownik może połączyć się w takiej sytuacji z fałszywym hotspotem, który w rzeczywistości kontroluje cyberprzestępca. Dzięki temu może on chociażby przechwytywać cały ruch internetowy przechodzący przez fałszywą sieć oraz instalować złośliwe oprogramowanie na każdym zalogowanym urządzeniu.

Złośliwe oprogramowanie i phishing

Publiczne Wi-Fi może być wykorzystywane do rozprzestrzeniania wirusów i złośliwego oprogramowania, które mogą później śledzić naszą aktywność online i kraść dane logowania a także instalować oprogramowanie szpiegujące na urządzeniu. Są też w stanie podszywać się pod fałszywe strony logowania i wyłudzać dane.

Jak bezpiecznie korzystać z publicznych sieci Wi-Fi?

Publiczne sieci Wi-Fi mogą być wygodne, ale często niosą za sobą duże ryzyko. Na szczęście istnieją sposoby, dzięki którym można zminimalizować zagrożenia i korzystać z darmowego internetu w bezpieczny sposób. Oto najważniejsze zasady, których warto przestrzegać.

Korzystanie z VPN

VPN (wirtualna sieć prywatna) to usługa, która szyfruje cały ruch internetowy, dzięki czemu dane stają się niewidoczne dla potencjalnych hakerów. W praktyce oznacza to, że nawet jeśli korzystamy z niezabezpieczonej sieci Wi-Fi, nasze informacje pozostaną ukryte przed cyberprzestępcami.

Korzyści z używania VPN:

• Chroni nasze dane przed szpiegowaniem (sniffingiem).
• Ukrywa adres IP, zwiększając anonimowość w sieci.
• Pozwala omijać blokady geograficzne i cenzurę internetową.

Unikanie logowania do ważnych serwisów

Publiczne sieci Wi-Fi są podatne na ataki hakerskie, które mogą skutkować przechwyceniem loginów i haseł. Logowanie do konta bankowego, poczty czy mediów społecznościowych w takich warunkach może prowadzić do kradzieży danych i pieniędzy.

Jak korzystać z tych usług w razie konieczności?

• Jeśli musimy skorzystać z bankowości online, używamy własnej sieci komórkowej lub VPN.
• Włączamy uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA), aby zabezpieczyć swoje konta.
• Upewniamy się, że połączenie ze stroną jest szyfrowane (symbol kłódki i HTTPS w adresie strony).

Wyłączenie automatycznego łączenia z sieciami Wi-Fi

Automatyczne łączenie się z otwartymi sieciami Wi-Fi może sprawić, że urządzenie bez naszej wiedzy połączy się z niezabezpieczoną siecią lub fałszywym hotspotem.

• W systemie Windows: Ustawienia > Sieć i Internet > Wi-Fi > Zarządzaj znanymi sieciami > Wyłącz automatyczne łączenie.
• W macOS: Preferencje systemowe > Sieć > Wi-Fi > Zaawansowane > Usuń nieznane sieci.
• W Androidzie: Ustawienia > Sieć i internet > Wi-Fi > Preferencje Wi-Fi > Wyłącz „Automatyczne łączenie z otwartymi sieciami”.
• W iOS: Ustawienia > Wi-Fi > Wyłącz „Łącz automatycznie” przy nieznanych sieciach.

Używanie własnego hotspotu mobilnego zamiast publicznego Wi-Fi

Jeśli mamy do czynienia z wrażliwymi danymi (np. logowanie do banku, praca z dokumentami firmowymi), bezpieczniejszym rozwiązaniem będzie skorzystanie z własnego internetu mobilnego zamiast publicznej sieci Wi-Fi.

Jak bezpiecznie udostępnić własny internet na innych urządzeniach?

• Ustawiamy silne hasło dla swojego hotspotu.
• Używamy zabezpieczenia WPA2 lub WPA3.
• Wyłączamy udostępnianie po zakończeniu korzystania, aby uniknąć nieautoryzowanych połączeń.

Sprawdzenie nazwy sieci Wi-Fi przed połączeniem

Cyberprzestępcy – jak już wspomniałem – mogą tworzyć fałszywe sieci Wi-Fi o nazwach zbliżonych do oficjalnych, aby skłonić użytkowników do połączenia się z nimi.

• Przed połączeniem można po prostu zapytać obsługę o nazwę oficjalnej w danym miejscu sieci Wi-Fi.
• Unikamy sieci, które nie wymagają hasła – często są to właśnie niezabezpieczone lub fałszywe hotspoty.

Jak unikać fałszywych sieci podszywających się pod prawdziwe?

• Używamy VPN, aby dodatkowo zaszyfrować swój ruch internetowy.
• Należy zwrócić uwagę na nietypowe nazwy sieci, np. „Free_Airport_WiFi” zamiast oficjalnej nazwy lotniska.
• Jeśli połączenie jest podejrzanie wolne lub prosi o podanie danych osobowych, natychmiast je przerywamy.

Wyłączenie udostępniania plików i Bluetooth

W miejscach publicznych aktywne udostępnianie plików i Bluetooth może umożliwić niepowołanym osobom przesyłanie złośliwego oprogramowania lub dostęp do naszych urządzeń.

Jak to zrobić na systemach Windows, macOS, Android i iOS?

• W Windows: Panel sterowania > Sieć i internet > Centrum sieci i udostępniania > Zmień zaawansowane ustawienia udostępniania > Wyłącz udostępnianie plików.
• W macOS: Preferencje systemowe > Udostępnianie > Odznacz opcję „Udostępnianie plików”.
• W Androidzie: Ustawienia > Bluetooth > Wyłącz Bluetooth, gdy nie jest używany.
• W iOS: Ustawienia > Bluetooth > Wyłącz Bluetooth, gdy nie jest używany.

Aktualizowanie oprogramowania

Aktualizacje często zawierają poprawki bezpieczeństwa, które eliminują znane luki wykorzystywane przez cyberprzestępców. Korzystanie z nieaktualnego systemu operacyjnego lub przeglądarki internetowej zwiększa ryzyko ataku.

• Włączamy automatyczne aktualizacje w systemie operacyjnym i aplikacjach.
• Regularnie aktualizujemy oprogramowanie antywirusowe.
• Unikamy instalowania aplikacji z nieznanych źródeł, które mogą zawierać złośliwe oprogramowanie.

Zanim połączymy się z jakąkolwiek publiczną siecią, warto wzmocnić nasze zabezpieczenia. Fot. Unsplash

Co zrobić, jeśli podejrzewamy, że nasze dane zostały przejęte?

Jeśli korzystaliśmy z publicznej sieci Wi-Fi i podejrzewamy, że nasze dane mogły zostać przechwycone, ważne jest, aby jak najszybciej podjąć odpowiednie kroki. Oto, co można zrobić, aby zminimalizować ryzyko i odzyskać kontrolę nad swoimi kontami.

Jakie kroki podjąć, jeśli podejrzewamy, że padliśmy ofiarą ataku?

• Odłączamy się od publicznej sieci Wi-Fi i przełączamy na własne połączenie mobilne lub bezpieczną sieć domową.
• Skanujemy urządzenie programem antywirusowym, aby wykryć ewentualne złośliwe oprogramowanie.
• Sprawdzamy swoje konta bankowe, e-mailowe i społecznościowe pod kątem podejrzanej aktywności, np. nieautoryzowanych logowań czy zmian ustawień.
• Jeśli podejrzewamy, że dane naszej karty płatniczej mogły zostać przechwycone, kontaktujemy się od razu się z bankiem i rozważamy jej zablokowanie.
• Jeśli zauważymy podejrzane transakcje na koncie, natychmiast zgaszamy to bankowi i odpowiednim instytucjom.

Jak sprawdzić, czy nasze hasła wyciekły?

Warto sprawdzić, czy nasze dane logowania nie znalazły się w publicznych bazach wycieków. Można to zrobić za pomocą narzędzi takich jak:

• Have I Been Pwned (https://haveibeenpwned.com/) – wpiszcie swój adres e-mail, aby sprawdzić, czy Wasze dane były częścią znanego wycieku.
• Firefox Monitor (https://monitor.firefox.com/) – usługa informująca o potencjalnych wyciekach danych.
• Google Chrome Password Checkup – wbudowane narzędzie w przeglądarce Chrome sprawdzające bezpieczeństwo zapisanych haseł.

Jeśli okaże się, że hasło zostało złamane lub wyciekło, natychmiast je zmieniamy i unikamy ponownego używania tych samych danych logowania na różnych stronach.

Jak zmieniać hasła i zabezpieczać konta po potencjalnym naruszeniu bezpieczeństwa?

Jeśli podejrzewamy, że któreś z posiadanych kont mogło zostać przejęte, wykonujemy następujące kroki:

• Zmieniamy hasło na nowe – powinno być unikalne i trudne do odgadnięcia. Użyjcie menedżera haseł, aby przechowywać silne i losowe kombinacje.
• Włączamy uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA) – dzięki temu nawet jeśli ktoś pozna hasło, nie będzie mógł się zalogować bez dodatkowego kodu SMS lub aplikacji uwierzytelniającej (np. Google Authenticator).
• Sprawdzamy ustawienia bezpieczeństwa na swoich kontach – wiele serwisów umożliwia przeglądanie historii logowań i blokowanie podejrzanych sesji.
• Aktualizujemy system operacyjny i aplikacje – w ten sposób usuniemy potencjalne luki bezpieczeństwa, które mogły zostać wykorzystane przez cyberprzestępców.
• Zgłaszamy incydent odpowiednim serwisom – jeśli nasze konto e-mail, media społecznościowe lub konto bankowe zostało przejęte, należy pilnie skontaktować się z pomocą techniczną danego serwisu.

Podsumowanie

Publiczne Wi-Fi to wygoda, ale niesie ze sobą realne zagrożenia. Korzystając z otwartych sieci, narażamy się na przechwycenie danych, ataki hakerskie czy infekcję złośliwym oprogramowaniem. Jednak stosując proste zasady, takie jak używanie VPN, unikanie logowania do wrażliwych usług czy wyłączanie automatycznego łączenia z sieciami, można szybko i skutecznie zminimalizować ryzyko i surfować bezpiecznie.

Tomasz Sławiński