Jak czyścić i przechowywać płyty winylowe tak, by ich nie uszkodzić? Poradnik

Dlaczego czyszczenie płyt winylowych to konieczność?

Czyszczenie płyt winylowych to konieczność, ponieważ higiena płyty wpływa na jakość dźwięku i wydłuża żywotność nośnika. Płyty winylowe są bardzo wrażliwe na zabrudzenia, które mogą powodować trzeszczenie, zniekształcanie lub przerywanie dźwięku. Zabrudzenia mogą także uszkodzić igłę gramofonu, przez co odtwarzanie muzyki będzie niemożliwe lub niesatysfakcjonujące. Dlatego warto zadbać o regularne czyszczenie i przechowywanie swojej kolekcji winyli, aby cieszyć się nimi jak najdłużej.

Zasady czyszczenia winyli

Aby czyścić płyty winylowe tak, by ich nie uszkodzić, musimy przestrzegać kilku zasad. Po pierwsze, należy używać tylko dedykowanych akcesoriów i preparatów do czyszczenia winyli, które nie zarysują lub nie zniszczą powierzchni płyty. Po drugie, należy trzymać się kierunku rowków podczas przecierania płyty, a nie w poprzek. Po trzecie, należy unikać kontaktu z etykietą i krawędzią płyty, które są najbardziej narażone na wilgoć i uszkodzenia. Po czwarte należy stosować odpowiednią siłę nacisku i ruchy, aby nie spowodować zagnieceń lub odkształceń płyty.

Istnieją różne sposoby czyszczenia płyt winylowych, w zależności od stopnia zabrudzenia i dostępnych narzędzi. Możemy wybrać jedną z następujących metod.

Metody czyszczenia płyt gramofonowych

Czyszczenie suchą ściereczką lub szczoteczką — to najprostszy i najszybszy sposób, który nadaje się do usuwania kurzu i drobnych zanieczyszczeń. Wystarczy przetrzeć płytę delikatnym materiałem, np. mikrofibra, bawełna lub welur, lub specjalną, antystatyczną szczoteczką do winyli. Pamiętajmy, żeby robić to zawsze przed i po odtworzeniu płyty, aby zapobiec nagromadzeniu się brudu.

Czyszczenie mokrą ściereczką i płynem — to skuteczniejszy sposób, który pozwala usunąć tłuszcz, odciski palców, plamy i inne uporczywe zabrudzenia. Potrzebujemy do tego miękkiej ściereczki, np. z mikrofibry, i specjalnego płynu do czyszczenia winyli, który nie zawiera alkoholu, detergentów ani innych substancji drażniących. Wystarczy nałożyć niewielką ilość płynu na ściereczkę i delikatnie przecierać płytę wzdłuż rowków, unikając etykiety. Następnie należy dokładnie osuszyć płytę suchą ściereczką lub zostawić ją do wyschnięcia w stojaku.

Czyszczenie maszynowe — to najbardziej profesjonalny i dokładny sposób, który polega na skorzystaniu ze specjalnej maszyny do czyszczenia winyli. Taka maszyna działa na zasadzie próżni, która zasysa brud i płyn z powierzchni płyty, nie pozostawiając żadnych śladów. Maszyna może mieć różne tryby pracy, np. ręczny lub automatyczny, i różną moc ssania. Jest to jednak drogie i czasochłonne rozwiązanie, które wymaga inwestycji w sprzęt i regularnej konserwacji.

Jak często czyścić płyty winylowe?

W jakich odstępach czasu należy czyścić płyty winylowe, zależy od tego, jak często i w jakich warunkach ich używamy. Jeśli słuchamy płyt sporadycznie i przechowujemy je w odpowiednich pokrowcach, możemy ograniczyć się do delikatnego oczyszczania przed i po każdym odtworzeniu. Jeśli jednak słuchamy płyt regularnie i zauważamy na nich kurz, tłuszcz, odciski palców lub inne zabrudzenia, powinniśmy dokonać głębszego czyszczenia co kilka miesięcy. Pamiętajmy, żeby nigdy nie zostawiać płyt bez opakowania na gramofonie lub w innym miejscu narażonym na kurz i wilgoć.

Oto krok po kroku, jak czyścić płyty winylowe

• Przygotuj miejsce do czyszczenia, najlepiej blisko źródła światła, aby dobrze widzieć zabrudzenia.
• Wyjmij płytę z opakowania i trzymaj ją za krawędź lub otwór w środku, unikając dotykania powierzchni palcami.
• Nałóż na ściereczkę lub szczoteczkę niewielką ilość preparatu do czyszczenia winyli, lub wody destylowanej i delikatnie przetrzyj całą powierzchnię płyty, wykonując ruchy po okręgu wzdłuż rowków. Nie naciskaj zbyt mocno, aby nie uszkodzić rowków lub nie wprowadzić zanieczyszczeń głębiej.
• Odczekaj kilka minut, aż płyn wyschnie lub użyj suchej części ściereczki, aby osuszyć płytę. Sprawdź, czy nie ma na niej żadnych śladów po czyszczeniu.
• Powtórz czynność dla drugiej strony płyty i włóż ją z powrotem do opakowania.

Specjalistyczne metody czyszczenia

Jeśli nasze płyty są bardzo zabrudzone lub zaniedbane, możemy skorzystać z bardziej zaawansowanych metod czyszczenia, takich jak:

Maszyny do mycia płyt — to urządzenia, które mechanicznie oczyszczają i suszą płyty, stosując odpowiedni ciśnienie i obroty. Są to jednak drogie i często awaryjne sprzęty, które wymagają regularnej konserwacji i wymiany części.

Mycie ultradźwiękowe — to metoda, która polega na zanurzeniu płyt w specjalnym roztworze i poddaniu ich działaniu fal dźwiękowych o wysokiej częstotliwości, które usuwają zanieczyszczenia z rowków. Jest to bardzo skuteczna i bezpieczna metoda, ale również kosztowna i niedostępna dla większości użytkowników.

Klej do czyszczenia płyt — to substancja, która po nałożeniu na płytę i wyschnięciu tworzy elastyczną warstwę, którą można oderwać razem z zabrudzeniami. Jest to tania i prosta metoda, ale wymaga ostrożności i cierpliwości, aby nie uszkodzić lub utrudnić płyty.

Jak przechowywać winyle, by nie narazić ich na uszkodzenia?

Przechowywanie płyt winylowych to ważny aspekt dbania o nasze kolekcje, który wpływa na ich jakość i trwałość. Niektóre podstawowe zasady, których należy przestrzegać to:

Przechowywać płyty pionowo, w stabilnych i suchych miejscach, z dala od źródeł ciepła, światła i wilgoci.

Używać specjalnych kopert lub folii ochronnych, które chronią płyty przed kurzem, zarysowaniami i uszkodzeniami mechanicznymi. Zmieniać je co jakiś czas, aby zapobiec wydzieleniu się szkodliwych substancji z plastiku.

Nie dotykać powierzchni płyt palcami, aby nie pozostawiać na nich tłustych śladów i bakterii. Chwytać płyty za krawędzie lub otwór centralny, używając rękawiczek bawełnianych lub antystatycznych.

Czyścić płyty przed i po każdym użyciu, używając odpowiednich środków i akcesoriów, takich jak płyny, szczotki, ściereczki czy maszyny. Nie używać domowych sposobów, takich jak woda, alkohol czy mydło, które mogą zniszczyć powłokę ochronną płyty lub pozostawić osad.

Podsumowanie

Płyty winylowe to nie tylko źródło muzyki, ale także wartościowe przedmioty, które zasługują na naszą uwagę i troskę. Czyszczenie płyt winylowych to nie tylko kwestia estetyki, ale także zachowania ich jakości dźwięku i trwałości. Aby cieszyć się swoimi winylami przez długie lata, warto znać podstawowe zasady ich pielęgnacji i stosować się do nich regularnie. Pamiętajmy, że lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego dbajmy o to, aby nasze płyty były zawsze czyste i suche, a nasz gramofon był dobrze skalibrowany i ustawiony.

Tomasz Sławiński