Od kilku miesiÄ™cy istnieje formalna możliwość, aby za pomocÄ… zastrzeżenia zabezpieczyć swój numer PESEL przed nadużyciami i wyÅ‚udzeniami kredytów. Jednak dopiero od 1 czerwca 2024 r. zyskaliÅ›my faktycznÄ… ochronÄ™, ponieważ dopiero od tej daty instytucje finansowe i inne podmioty faktycznie sprawdzajÄ…, czy nasz numer nie jest zastrzeżony, jeszcze zanim dokonajÄ… jakiejkolwiek transakcji w oparciu o nasze dane. W przypadku niedopeÅ‚nienia tego obowiÄ…zku mogÄ… ponieść konsekwencje prawne i finansowe, co sprowadza siÄ™ do tego, że jeÅ›li ktoÅ› weźmie pożyczkÄ™ na nasz dowód, a PESEL bÄ™dzie zastrzeżony, obciąży ona bank, a nie nas. Dlatego warto zadbać o swoje bezpieczeÅ„stwo i zastrzec numer PESEL – a to nie jest trudne ani czasochÅ‚onne. Oto jak to zrobić krok po kroku.
Jak najprościej zastrzec PESEL?
JeÅ›li zechcemy zabezpieczyć swój numer PESEL przed nieautoryzowanym użyciem przez osoby trzecie, możemy skorzystać z opcji zastrzeżenia. Zastrzeżenie uniemożliwi proste wykorzystanie naszego numeru do podpisywania umów lub dokonywania pÅ‚atnoÅ›ci bez naszej każdorazowej wiedzy i zgody. W tym momencie niemal wszyscy (czy to bank, czy dowolna instytucja), którzy chcÄ… wykorzystać nasz numer ewidencyjny, muszÄ… sprawdzić, czy nie jest on zastrzeżony, pod rygorem odpowiedzialnoÅ›ci prawnej.
Aby zastrzec swój numer PESEL, mamy do wyboru kilka sposobów. W tym artykule opiszemy najprostszy i najszybszy z nich – aplikacjÄ™ mObywatel.
Aplikacja mObywatel to bowiem popularne i bezpÅ‚atne narzÄ™dzie, które pozwala zarzÄ…dzać swoimi danymi osobowymi i dokumentami elektronicznymi. Można jÄ… pobrać na swój smartfon ze sklepu Play (dla systemu Android) lub App Store (dla systemu iOS). Można też korzystać z niej przez przeglÄ…darkÄ™ internetowÄ… na dowolnym urzÄ…dzeniu. Aby siÄ™ zalogować, potrzebujemy jednego z czterech sposobów potwierdzenia tożsamoÅ›ci: profilu zaufanego, e-dowodu, bankowoÅ›ci elektronicznej lub certyfikatu kwalifikowanego. Tylko ten ostatni jest pÅ‚atny, reszta jest darmowa.
Po zalogowaniu siÄ™ do aplikacji lub portalu mObywatel wybieramy usÅ‚ugÄ™ „Zastrzeż PESEL” z listy dostÄ™pnych opcji. Zobaczyć tam można informacjÄ™, czy nasz numer ewidencyjny jest aktualnie zastrzeżony, czy nie. Można Å‚atwo zmienić ten status, przesuwajÄ…c suwak z napisem „Zastrzeż PESEL”. JeÅ›li przesuniesz go w prawo, zastrzeżesz swój numer. JeÅ›li w lewo, cofniesz zastrzeżenie. To wszystko. Teraz można spać spokojnie, wiedzÄ…c, że nasze dane sÄ… chronione przed nadużyciami.
JeÅ›li z jakichÅ› powodów zdecydujemy siÄ™ cofnąć zastrzeżenie, bÄ™dziemy musieli poczekać ok. 30 minut, zanim bÄ™dzie można go ponownie zastrzec w aplikacji mObywatel.
Zastrzeganie PESEL w aplikacji mObywatel
Ile trzeba czekać na zastrzeżenie PESELu?
JeÅ›li chcemy zastrzec nasz numer PESEL, możemy to zrobić natychmiast, korzystajÄ…c z aplikacji mObywatel. Wystarczy wybrać odpowiedniÄ… opcjÄ™ i przesunąć suwak. Formalnie powinno to zadziaÅ‚ać od razu, w praktyce może z tym być różnie. TÄ™ samÄ… usÅ‚ugÄ™ możemy otrzymać w urzÄ™dzie gminy, ale musimy siÄ™ liczyć z jego godzinami pracy. Nie zÅ‚ożymy wniosku o zastrzeżenie danych w weekendy, Å›wiÄ™ta lub po godzinach urzÄ™dowania. Dlatego najlepszym rozwiÄ…zaniem jest skorzystanie z możliwoÅ›ci, które dajÄ… nowoczesne technologie.
Jakie instytucje będą musiały sprawdzać zastrzeżenie PESELu?
Prawo nakłada obowiązek weryfikacji statusu numeru PESEL na między innymi:
- banki (oraz inne instytucje finansowe, takie jak SKOKi czy firmy pożyczkowe)
- notariuszy
- operatorów telekomunikacyjnych
Oznacza to, że nie każdy, kto chce skorzystać z naszych danych osobowych, będzie musiał sprawdzić, czy nasz numer ewidencyjny jest zastrzeżony.
W jakich sytuacjach PESEL będzie weryfikowany?
Banki, SKOK-i i inne instytucje finansowe bÄ™dÄ… musiaÅ‚y sprawdzać Rejestr zastrzeżeÅ„ numerów PESEL, jeÅ›li bÄ™dziemy chcieli:
- otworzyć rachunek oszczędnościowy lub rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy (ROR),
- zaciągnąć kredyt lub pożyczkę w banku czy innej instytucji finansowej,
- zwiÄ™kszyć poziom zadÅ‚użenia – czyli zmienić warunki dotychczasowego kredytu lub pożyczki, aby pożyczyć wiÄ™cej,
- wypÅ‚acić gotówkÄ™ w kasie banku w kwocie wiÄ™kszej niż trzykrotne minimalne wynagrodzenie za pracÄ™, ustalone przez przepisy.
W przypadku operatorów telekomunikacyjnych PESEL bÄ™dzie potrzebny, chociażby przy okazji pobierania duplikatu karty SIM. To może utrudnić nam uzyskanie nowej karty sim, jeÅ›li zastrzeżemy nasze dane. W takim przypadku bÄ™dziemy musieli cofnąć zastrzeżenie, aby zrealizować tÄ™ czynność.
Z kolei notariusze muszą sprawdzać status zastrzeżenia PESELu, gdy będziemy chcieli sporządzić akt notarialny związany z kupnem lub sprzedażą nieruchomości. Tu także nie będziemy mogli wykonać czynności, jeśli nasz numer ewidencyjny będzie zastrzeżony.
A w jakich sytuacjach zastrzeżenie PESELu nie będzie miało znaczenia?
IstniejÄ… jednak sytuacje, w których zastrzeżenie PESELu nie bÄ™dzie miaÅ‚o wpÅ‚ywu na nasze codzienne życie. Zastrzeżenie numeru PESEL dotyczy przede wszystkim tych czynnoÅ›ci, które wiążą siÄ™ z podjÄ™ciem przez kogoÅ› zobowiÄ…zaÅ„ finansowych w naszym imieniu lub bez naszej wiedzy. Wiele innych spraw urzÄ™dowych czy prywatnych możemy zaÅ‚atwić bez przeszkód, nawet jeÅ›li nasz numer ewidencyjny jest zastrzeżony. PrzykÅ‚adowo, możemy:
- ubiegać się o dokumenty tożsamości, zameldować się lub zawrzeć małżeństwo,
- głosować w wyborach,
- korzystać z opieki zdrowotnej, rejestrować się do lekarza, kupować leki na receptę lub leczyć się w szpitalu,
- podróżować poza granicami kraju i np. nabywać bilety lotnicze,
- używać profilu zaufanego,
- zawierać umowy wÅ‚asnego autorstwa — np. podpisywać umowÄ™ o pracÄ™ lub umowÄ™ cywilnoprawnÄ… (zlecenia lub dzieÅ‚a),
- korzystać z usÅ‚ug pocztowych, przy czym Poczta Polska może wnioskować o dostÄ™p do weryfikacji zastrzeżeÅ„ numerów PESEL, to nie ma takiego wymogu.
Sytuacje w których zastrzeżenie PESEL narazi nas na niedogodnoÅ›ci
IstniejÄ… sytuacje, w których zastrzeżenie PESEL może być problematyczne lub narazi nas na chwilowÄ… niewygodÄ™. PrzykÅ‚adem bÄ™dzie dokonywanie transakcji finansowych lub bankowych na wiÄ™ksze kwoty (powyżej trzykrotnoÅ›ci minimalnego wynagrodzenia), skÅ‚adanie wniosku kredytowego, pÅ‚acenie podatków, itp. W takich przypadkach trzeba przedstawić osobny dokument potwierdzajÄ…cy zastrzeżenie numeru PESEL lub po prostu cofnąć zastrzeżenie na czas dokonywania operacji.
Może siÄ™ jednak zdarzyć, że cofniÄ™cie zastrzeżenia bÄ™dzie siÄ™ przeciÄ…gać (ze wzglÄ™du na pracÄ™ systemów informatycznych) i bÄ™dziemy musieli czekać przy okienku. Problem może też mieć osoba, która zastrzeże swój numer ewidencyjny, a zgubi telefon i bÄ™dzie chciaÅ‚a wyrobić duplikat karty SIM. W tej sytuacji – bez dostÄ™pu do mObywatela nie obejdzie siÄ™ bez wizyty w urzÄ™dzie.
Podsumowanie
Zastrzeżenie numeru PESEL może być wiÄ™c korzystne dla osób, które chcÄ… skutecznie chronić swoje dane osobowe przed nadużyciami lub kradzieżą tożsamoÅ›ci, ale jednoczeÅ›nie może uprzykrzyć życie w kilku codziennych sprawach.
Tomasz Sławiński
KOMENTARZE (0) SKOMENTUJ ZOBACZ WSZYSTKIE