Jaki typ ekranu najlepszy dla monitora komputerowego? Pomagamy wybrać

Najpopularniejsze rodzaje paneli monitorów

Jak wspomniałem we wstępie, kupując monitor LCD, znajdziemy w sklepach następujące trzy główne typy paneli:

• Twisted Nematic (TN): najstarszy typ panelu LCD.
• In-Plane Switching (IPS):  Termin ten został wymyślony przez firmę LG. Samsung nazywa swoją własną, podobną technologię „plane-to-line switching” (PLS), podczas gdy inny producent ekranów, AU Optronics używa „advanced multi-domain vertical alignment” (AHVA). Wszystkie są do siebie bardzo zbliżone.
• Vertical Alignment (VA):  Nazywane również „super vertical alignment” (SVA) przez firmę Samsung i „advanced multi-domain vertical alignment” (AMVA) przez AU Optronics. Wszystkie one także mają podobne cechy.

Nazwy te odnoszą się sposobu pracy kryształów we wnętrzu wyświetlacza LCD (stąd nazwa wyświetlacz ciekłokrystaliczny), oraz sposobu zmiany ich położenia oraz zachowania po przyłożeniu napięcia. W zasadzie wszystkie monitory LCD pracują według podobnej zasady, jednak szczegóły konstrukcyjne mogą mocno wpływać na jakość obrazu i czas reakcji na materiał przesyłany z komputera.

Każdy typ panelu ma swoje zalety i wady. Najłatwiejszym sposobem wyboru między nimi jest zdecydowanie, które z oferowanych przez nie właściwości i cech są najważniejsze dla konkretnego użytkownika. Zależy to w dużej mierze od tego, do czego komputer będzie używany, oraz oczywiście jakim budżetem dysponuje osoba kupująca.

Róznica w budowie pikseli między matrycami IPS oraz VA

Panele TN

Panele TN były pierwszymi produkowanymi seryjnie monitorami z płaskim ekranem. To dzięki nim z naszych biurek zniknęły nieporęczne monitory kineskopowe (CRT). Choć dziś są szybko wypierane przez nowocześniejsze rozwiązania, w sklepach nadal znajdziemy wyposażone w nie monitory (zwłaszcza te z najniższej półki).

Technologia wyświetlaczy TN ma pewne istotne wady. Jedną z nich są ograniczone kąty widzenia, szczególnie w osi pionowej. Częste jest złudzenie całkowitego odwrócenie kolorów, podczas patrzenia na monitor pod dużym kątem.

Odwzorowanie kolorów również nie jest mocną stroną tego typu paneli. Większość matryc TN nie jest w stanie wyświetlać 24-bitowego koloru i zamiast tego stosowana jest interpolacja w celu symulacji prawidłowych odcieni. Może to skutkować widocznymi pasmami nieprawidłowych kolorów i gorszymi współczynnikami kontrastu w porównaniu z panelami IPS lub VA.

Gama kolorów (zakres kolorów, które może wyświetlić monitor) to kolejny obszar, w którym panele TN często wypadają bardzo blado. Tylko najlepsze matryce TN ​​wyświetlają całe spektrum sRGB.

Dla kogo więc matryce TN są najodpowiedniejsze? Przede wszystkim dla użytkowników z ograniczonymi środkami finansowymi – są bowiem zdecydowanie najtańsze. Nawet duże monitory w nie wyposażone nie zrujnują domowego budżetu. Będą też dobre dla osób, które od ekranu nie wymagają profesjonalnego odwzorowania barw, nie mają też zamiaru oglądać obrazu z monitora z różnych pozycji w pomieszczeniu.

Zaletą monitorów z panelami TN jest to, że mają bardzo niskie opóźnienia (mnij niż 1 ms), obsługują także wysokie częstotliwości odświeżania. Dzięki temu są atrakcyjną opcją dla osób grających w gry wieloosobowe - zwłaszcza eSportowe, gdzie liczy się każdy ułamek sekundy, a małe opóźnienia są cechą najbardziej pożądaną.

Panele IPS

Technologia IPS została opracowana w celu zmniejszenia ograniczeń paneli TN - przede wszystkim słabej reprodukcji kolorów i ograniczonych kątów widzenia. W rezultacie panele IPS są znacznie lepsze niż TN w obu tych obszarach.

W szczególności panele IPS mają znacznie lepsze kąty widzenia niż TN. Oznacza to, że kolory i jakość obrazu nie pogarszają się nawet wtedy, gdy patrzymy na nie pod dużymi kątami. W przeciwieństwie do TN, zauważalna zmiana barw będzie minimalna, gdy spojrzymy na ekran z boku.

Panele IPS są również znane ze stosunkowo dobrego odwzorowania czerni, co pomaga wyeliminować „wyblakły” wygląd paneli TN. Słabą stroną IPS jest natomiast nienajlepszy kontrast.

W przypadku paneli IPS, wadą jest też jest zjawisko zwane „IPS Glow”. Polega ono na tym, że podświetlenie wyświetlacza prześwituje przez niego przy większych kątach widzenia. Nie jest to duży problem, chyba monitor będzie ustawiony w takim miejscu, gdzie stale trzeba będzie na niego patrzeć z boku.

Monitory IPS są doskonałym rozwiązaniem dla osób zawodowo parających się np. obróbką zdjęć czy grafiki.

Róznica w jakości widzenia pod różnymi kątami miedzt TN a IPS. Fot. Samsung.

Panele VA

Panele VA są czymś w rodzaju kompromisu między TN i IPS. Oferują najlepsze współczynniki kontrastu i dobre czernie, dlatego producenci telewizorów często z nich korzystają. Podczas gdy monitor IPS ma zwykle współczynnik kontrastu 1000: 1, w panelach VA jest to nawet 3000: 1 lub 6000: 1.

Pod względem kątów widzenia, VA nie do końca dorównuje wydajności paneli IPS. W szczególności jasność ekranu może się różnić w zależności od kąta, z którego patrzymy, ale nie ma za to efektu „IPS Glow”.

VA mają wolniejsze czasy reakcji niż TN i nowsze panele Nano IPS z. Można za to znaleźć monitory VA z wysokimi częstotliwościami odświeżania (240 Hz), ale opóźnienie może skutkować na nich większymi rozmyciami ruchu. Z tego powodu matryce VA nie są najlepszym rozwiązaniem dla graczy komputerowych, grających w gry bardzo dynamiczne.

W porównaniu z TN, panele VA oferują znacznie lepsze odwzorowanie kolorów i zazwyczaj trafiają w pełne spektrum sRGB, nawet w tańszych modelach. Bardzo dobrze pod tym względem wypadają zwłaszcza monitory Samsung Quantum Dot SVA, które mogą osiągnąć nawet 125% pokrycia sRGB. Przeciętnie jednak to monitory IPS mają lepsze odwzorowanie barw.

Matryce VA najlepiej sprawdzą się do oglądania filmów.

Podsumowanie

W porównaniu z poczciwymi modelami kineskopowymi, wszystkie panele LCD posiadają mniejsze lub większe problemy z opóźnieniami. Cały czas nie jest to technologia doskonała i choć rozwinęła się ona znacznie, a wiele z wcześniej występujących problemów zostało poprawionych, to nie zostały one nadal całkowicie wyeliminowane.

Nierówne podświetlenie to kolejny problem, który można znaleźć na wszystkich typach stosowanych dziś paneli. Często sprowadza się to do ogólnej jakości wykonania – przy tańszych modelach ogranicza się niestety kontrolę jakości, aby zaoszczędzić na kosztach produkcji. W efekcie najtańsze monitory LCD często cechują się bardzo nierównomiernym podświetleniem. Na szczęście widoczne jest to tylko na ciemnym ekranie, więc aż tak bardzo nie przeszkadza w codziennej eksploatacji.

Panele LCD są również podatne na martwe lub zablokowane piksele. Różni producenci mają różne zasady dotyczące prawa do reklamacji w przypadku pojawienia się martwych pikseli. Przed zakupem warto się zapoznać z polityką producenta dotyczącą martwych pikseli. Niektórzy bezpłatnie wymienią monitor jednym martwym pikselem, podczas gdy inni wymagają pojawienia się ich większej liczby.

Tomasz Sławiński